Washington — Het was een van de belangrijkste zittingen van het Hooggerechtshof in decennia en resulteerde in een reeks belangrijke beslissingen over wapens, abortus, de macht van federale regelgevende instanties en de vervolging van voormalig president Donald Trump.
Voor de meeste van die zaken die door het hoogste gerechtshof van het land werden beslist, weerspiegelden de uitkomsten de rechtse verschuiving die Trump zelf had bekrachtigd toen hij drie rechters benoemde tijdens zijn vier jaar in functie. Maar anderen legden opkomende verschillen bloot tussen de zes conservatieve leden van het hof, met de schijnwerpers op rechter Amy Coney Barrett in het bijzonder.
“Het was een tsunamiperiode”, vertelde Victoria Nourse, hoogleraar aan Georgetown Law, aan CBS News.
De betekenis van de termijn werd bewezen door de stortvloed aan beslissingen in enorme zaken die de afgelopen week werden aangekondigd, met als hoogtepunt de definitieve uitspraken op 1 juli. Het Hooggerechtshof rondt zijn termijnen doorgaans eind juni af en verlengt zijn werk zelden tot juli. Dat gebeurde onlangs nog tijdens de twee termijnen die werden beïnvloed door de COVID-19-pandemie, die eindigden in de zomer van 2020 en 2021.
Volgens een analyse van Adam Feldman en Jake Truscott, die empirisch onderzoek deden naar het Hof en zijn meest recente zittingsperiode, was de laatste keer dat de rechters hun werk in juli afrondden in 1996.
Van de beslissingen die werden vrijgegeven, waren er 27 unaniem en 22 waren verdeeld in een verhouding van 6 tegen 3, met wisselende combinaties van rechters. Van die beslissingen waren de rechters verdeeld in een verhouding van 6 tegen 3 langs ideologische lijnen in tweeën, ontdekten Feldman en Truscott. Opperrechter John Roberts was deze termijn het vaakst in de meerderheid, gevolgd door de rechters Brett Kavanaugh en Barrett, volgens hun analyse.
Dit zijn de belangrijkste conclusies uit de ambtstermijn van het Hooggerechtshof:
Beperking van de macht van federale agentschappen en versterking van het toezicht van de rechterlijke macht
In een van de meest belangrijke uitspraken van het hof oordeelde de conservatieve meerderheid een 40 jaar oude beslissing vernietigd op het gebied van de regelgevende bevoegdheid dat genoemde rechtbanken zich moeten schikken naar de interpretatie van een agentschap van een dubbelzinnige wet, indien deze redelijk is.
Bekend als Chevron deference, gaf het raamwerk federale agentschappen effectief de bevoegdheid om regels en voorschriften in te voeren om gaten in de door het Congres aangenomen wetten te vullen. Maar na het wegwerken van dat precedentis het nu aan de rechtbanken om te bepalen of een agentschap binnen zijn bevoegdheden heeft gehandeld. Het is nu aan de rechters om uitspraken te doen over beleid dat voorheen door deskundigen werd bepaald.
In een andere zaak zei het Hooggerechtshof mensen beschuldigd van effectenfraude hebben recht op een juryrechtszaak in een federale rechtbank, waardoor de Securities and Exchange Commission een belangrijk handhavingsinstrument wordt ontnomen. En in nog een andere zaak werd de tijdspanne voor bedrijven om federale regelgeving aan te vechten verlengd. De rechtbank in een vierde beslissing blokkeerde een regel van het Environmental Protection Agency die de luchtvervuiling wil terugdringen terwijl de rechtszaak loopt.
“Bestuursrecht komt neer op één vraag, namelijk: wie beslist?”, aldus Allison Orr Larsen, hoogleraar rechten aan William and Mary. “Deze vier zaken wegen op die ‘wie beslist’-vraag op zeer significante manieren, waardoor de balans doorslaat naar rechters en weg van een bestuursorgaan.”
Volgens haar heeft de rechtbank in één week tijd de eerbied voor instanties bij onduidelijkheden in de wet ontmanteld, de termijn om bezwaar aan te tekenen tegen handelingen van instanties verlengd, de scepsis vergroot ten aanzien van de houding van rechtbanken ten opzichte van instanties ten aanzien van beleidskwesties en de tijd ingekort waarop instanties geschillen intern kunnen beslechten.
“Je zou het een administratieve wet conservatieve make-over kunnen noemen, of een extreme make-over,” zei Larsen. “De beslissingen zijn werkelijk opmerkelijk in het aantal manieren waarop een agentschap nu kan verliezen. Een andere manier om erover na te denken is de breedte van de machtsoverdracht aan de rechterlijke macht.”
Overwinningen voor Trump
De zaken die het meest nauwlettend in de gaten worden gehouden bij het Hooggerechtshof, hadden belangrijke juridische en politieke gevolgen voor de voormalige president en werden maanden na het begin van de ambtstermijn van het Hooggerechtshof in oktober 2023 aan de agenda toegevoegd.
Een van de geschillen betrof een poging om Trump van de stembus in Colorado te halen vanwege zijn acties rond de aanval op het Amerikaanse Capitool op 6 januari 2021. Het Hooggerechtshof van Colorado heeft geoordeeld Hij kon inderdaad van de stembiljetten voor de voorverkiezingen en de algemene verkiezingen in de staat worden geweerd op grond van artikel 3 van het 14e amendement, een obscure bepaling die opstandelingen die een eed afleggen, verbiedt een openbaar ambt te bekleden.
Het Hooggerechtshof unaniem die uitspraak teruggedraaiden vond dat staten niet de macht hebben om Sectie 3 af te dwingen en een presidentskandidaat van het stembiljet te weren. Maar de rechters waren verdeeld over hoe ver het hooggerechtshof moest gaan met het beslissen over de zaak.
Vijf conservatieve rechters in de meerderheid zeiden dat alleen het Congres, via wetgeving, de clausule kon afdwingen, terwijl de rechters Sonia Sotomayor, Elena Kagan, Ketanji Brown Jackson en Barrett schreef dat het niet nodig was dat het Hooggerechtshof zo ver ging om de middelen voor federale handhaving uiteen te zetten.
Het tweede geschil met betrekking tot Trump ontstond uit zijn vervolging door speciaal aanklager Jack Smith voor zijn vermeende plan om de overdracht van de presidentiële macht na de verkiezingen van 2020 te ondermijnen. Trump, die zich niet schuldig pleitte aan de vier aanklachten waar hij in Washington mee te maken krijgt, beweerde dat hij recht had op algehele immuniteit tegen strafrechtelijke aanklachten omdat hij president was ten tijde van het vermeende onrechtmatige gedrag.
In een 6-3-regering langs ideologische lijnenzei het Hooggerechtshof dat voormalige presidenten recht hebben op immuniteit voor officiële handelingen die tijdens hun ambt zijn verricht. De conservatieve meerderheid van het hof stuurde de zaak terug naar de federale districtsrechtbank die toezicht houdt op Trumps zaak voor aanvullende procedures, waardoor de start van een proces werd uitgesteld en het zeer onwaarschijnlijk is dat er een zal plaatsvinden vóór de presidentsverkiezingen op 5 november.
Het Hooggerechtshof verdeelde het gedrag van een president in drie categorieën: officiële handelingen die deel uitmaken van zijn “grondwettelijke kernbevoegdheden”; andere handelingen die binnen de buitenste perimeter van zijn officiële verantwoordelijkheden vallen; en onofficiële, privéhandelingen. Een voormalig president heeft absolute immuniteit voor de eerste categorie; “vermoedelijke” immuniteit voor de tweede, die door de overheid kan worden weerlegd; en geen immuniteit voor de derde.
In een opinie geschreven door Roberts, zei de rechtbank dat absolute immuniteit zich uitstrekt tot Trumps gesprekken met ambtenaren van het ministerie van Justitie. Wat betreft Smiths beweringen dat Trump toenmalig vicepresident Mike Pence onder druk zette om eenzijdig de certificering van de kiescollegestemmen door het Congres op 6 januari uit te stellen, zei de rechtbank dat het de verantwoordelijkheid van de overheid is om het vermoeden van immuniteit te weerleggen.
Ze gaven de districtsrechtbank de opdracht om te bepalen of en in hoeverre de rest van Trumps vermeende gedrag, zoals pogingen om valse lijsten van kiesmannen te organiseren en zijn aanhangers aan te sporen om op 6 januari naar Washington te komen, strafbaar is.
Het omzeilen van belangrijke uitspraken over abortus
In deze zittingsperiode gingen twee zaken voor het Hooggerechtshof over abortus, en in beide gevallen ontweken de rechters de beslissingen ten gronde.
De eerste betrof een poging om een reeks maatregelen terug te draaien die de Food and Drug Administration had genomen om een veelgebruikte abortuspil gemakkelijker verkrijgbaar te maken. Het Hooggerechtshof verwierp unaniem de uitdaging die was aangespannen door een groep artsen en medische verenigingen die tegen abortus zijn, omdat ze vonden dat ze niet het wettelijke recht hadden om te procederen.
De tweede zaak betrof de kruising van een federale wet op spoedeisende hulp en Idaho’s bijna totale verbod op abortus. De rechtszaak was de eerste sinds het Roe v. Wade vernietigde, waarin de rechters een staatswet op abortus beoordeelden.
De regering-Biden betoogde dat de federale wet, de Emergency Medical Treatment and Labor Act of EMTALA, ziekenhuizen in staten met de strengste abortusbeperkingen verplichtte om spoedabortussen aan te bieden om bepaalde medische aandoeningen te behandelen. Maar Idaho zei dat dit een schending zou zijn van de wet, die abortussen alleen toestaat als het nodig is om het leven van de moeder te redden, of in gevallen van verkrachting of incest.
Het Hooggerechtshof heeft het beroep van Idaho afgewezen van een ongunstige uitspraak van het hof van beroep en hief zijn eigen schorsing op om de weg vrij te maken voor artsen in de staat om spoedabortussen uit te voeren. Het hooggerechtshof zei dat het te vroeg was tussenbeide gekomen in het geschil en laat het juridische proces zijn gang gaan.
Beide beslissingen zijn een overwinning voor de regering-Biden, die hiermee de toegang tot abortus wil beschermen, ook al zijn ze mogelijk tijdelijk.
In de zaak van de abortuspil waren drie staten betrokken bij de uitdaging op het niveau van de districtsrechtbank en hebben ze beloofd de juridische strijd voort te zetten. In het EMTALA-geschil zal de zaak waarschijnlijk opnieuw voor de rechters komen na meer procedures. Bovendien is er een soortgelijke zaak die het bijna-totale abortusverbod van Texas tegen EMTALA plaatst en die klaar staat voor actie door het Hooggerechtshof in zijn volgende termijn.
“Abortus is een speciaal onderwerp voor dit hof vanwege Dobbs en de reactie op Dobbs,” zei Larsen over de beslissing van juni 2022 om Roe terug te draaien. “Ik denk dat meerdere rechters zich niet willen bemoeien met het beslissen over veel abortuscontroverses als ze het kunnen helpen.”
Barrett baant haar eigen pad
Bijna vier jaar nadat Barrett werd bevestigd aan het Hooggerechtshof Na het overlijden van rechter Ruth Bader Ginsburg toonde deze termijn aan dat de jongste rechter bereid was zich bij belangrijke beslissingen af te scheiden van haar conservatieve collega’s.
Zij was de auteur van het afwijkende oordeel, samen met de drie liberalen, over het besluit dat het plan van de EPA om de vervuiling tussen staten aan te pakken blokkeerde. Ze beschuldigde de meerderheid ervan haar oordeel te baseren op een ‘onvoldoende ontwikkelde theorie’ die waarschijnlijk niet zal slagen.
Barrett sloot zich ook aan bij Kagan en Sotomayor in hun afwijkende mening in een zaak die de Het gebruik van het ministerie van Justitie van een federale obstructiewet die op 6 januari tegen de beklaagden werd ingesteld. Barrett schreef daarin dat het gedrag van een man uit Pennsylvania die werd aangeklaagd voor zijn acties tijdens de aanval op het Capitool, onder de wet viel.
Hoewel ze het eens was met de meerderheid dat een voormalige president recht heeft op immuniteit tegen vervolging voor officiële handelingen, weigerde Barrett zich te scharen achter een deel van Roberts’ mening waarin stond dat de overheid geen beschermde officiële handelingen kan aanvoeren als bewijsmateriaal bij de vervolging van een voormalige president.
“De Grondwet”, schreef Barrett, “vereist niet dat jury’s de omstandigheden rondom gedrag waarvoor presidenten aansprakelijk kunnen worden gesteld, blind maken.”
In een zaak waarbij het gaat om de grondwettelijkheid van een bepaling van de federale auteursrechtwet, Ze had ook een meningsverschil met rechter Clarence Thomas over zijn beroep op geschiedenis en traditie om de kwestie op te lossen. Ze noemde het “twee keer fout”. Kagan, Sotomayor en Jackson sloten zich aan bij delen van haar afwijkende mening in dat geschil, waarin een poging werd gedaan om de uitdrukking “Trump Too Small” als handelsmerk te registreren.
Barrett “is nog steeds een conservatieve jurist, dat is zeker,” zei Larsen, “maar ze is conservatief in de meer traditionele zin van het woord. Ze is voorzichtig en weloverwogen. Dat komt in deze termijn naar voren, misschien wel meer dan voorheen.”
