Het kostte meer dan twintig minuten en acht afgebroken WhatsApp-oproepen om eindelijk verbinding te maken met Farida Adel in Gaza. De internetdienst is nergens in het gebied betrouwbaar, ook niet in de voorlopige co-workingruimte in de stad Deir Al-Balah, waar zij en zo’n vijftig anderen op afstand werken.
Adel is van opleiding lerares Engels en verdeelt haar tijd tussen een geïmproviseerd klaslokaal in een tent, waar ze gratis lesgeeft, en een tafel in dit café die omgebouwd is tot werkruimte waar ze documenten vertaalt van het Arabisch naar het Engels. Tijdens het korrelige videogesprek zag je andere freelancers die met geweld naar de stad in het centrum van Gaza waren verdreven, naast haar werken, allemaal strijdend om de felbegeerde internetverbinding.
Adel brengt zes uur per dag door in die co-workingruimte en voltooit opdrachten die hij heeft ontvangen via Upwork, een freelance werkmarktplaats. Het is een van de drie gratis te gebruiken werkruimtes die zijn opgezet door Hope Hub, een initiatief dat een paar maanden na de Israëlische aanval op Gaza in een tent in Rafah werd gestart. Ze verdient $ 200 per maand, waarbij Upwork 10% voor haar rekening neemt en valutawisselbedrijven nog eens 20 tot 30%.
Verwant: ‘Niemand komt hen redden’: stroomstoringen verbergen de verschrikkingen van de belegering van Noord-Gaza
‘Alles om ons heen is verwoesting,’ zei Adel. “Dit heeft de economische kansen voor mensen in Gaza verkleind. Ik zoek een baan voor acht maanden. Ik ben alleen geëvacueerd, zonder mijn ouders. Ik had geen inkomen om mij te onderhouden. Ik klap gewoon mijn laptop open en ga aan de slag als freelancer.”
Adel heeft, net als zoveel anderen, weinig andere mogelijkheden om te werken. Israëls 17 jaar durende land- en zeeblokkade van Gaza heeft lange tijd beperkte economische kansen binnen de Gazastrook beperkt, een van de redenen waarom volgens de VN minstens 12.000 werknemers in het gebied voor inkomen online freelance werk hebben gedaan. Volgens een beoordeling van de Internationale Arbeidsorganisatie heeft Israëls bombardement op de reeds belegerde strook in de nasleep van 7 oktober 2023 ervoor gezorgd dat er vrijwel geen banen meer zijn.
Ondertussen heeft een jaar van luchtaanvallen de infrastructuur van Gaza gedecimeerd, waardoor de twee bronnen waarvan freelancers afhankelijk zijn – een sterke internetverbinding en betrouwbare elektriciteit – moeilijk te verkrijgen zijn. Als er internet beschikbaar is, is deze traag of onstabiel. Elektriciteit komt en gaat.
Dan is er nog de kwestie van hun veiligheid. Adel en andere werknemers die met de Guardian spraken, zeiden dat ze aanzienlijke risico’s lopen als ze op straat naar co-workingruimtes of ad-hoc internethotspots gaan.
“Werknemers in Gaza leven onder constante angst voor luchtaanvallen”, zegt Adel, die het afgelopen jaar 300 leden van haar familie heeft verloren. “Dit soort problemen ervaart niemand ter wereld. Deze situatie doet zich alleen voor in Gaza.”
Voordat Adel meer kon zeggen, werd ze onderbroken door een vlaag van beweging. Ze zei dat ze het gesprek moest onderbreken. Delen van de stad werden gebombardeerd en iedereen in de co-workingruimte kreeg te horen dat hij moest vertrekken. Adel, die uit het noorden van Gaza was geëvacueerd en haar ouders had achtergelaten, wist niet waar ze heen zou gaan. Maar het komt wel goed met haar, zei ze stellig. Ze was gewoon bang voor de veiligheid van de kinderen aan wie ze les gaf.
“Het is niet gemakkelijk om in deze omgeving te werken”, zei Adel. “Na een minuut weet ik niet of ik niet meer zal bestaan, [if] Ik zal een martelaar zijn.”
‘Ik riskeer liever mijn leven om te werken’
Wanneer Waleed Iky met potentiële klanten praat op Upwork of Mostaql – een populair freelanceplatform in het Midden-Oosten en Noord-Afrika – vertelt hij hen niet altijd dat hij in Gaza woont. Iky, een ondernemer die een eenmansmarketingbedrijf is gestart, zegt dat hij zich zorgen maakt dat klanten zijn situatie of zelfs zijn achtergrond als een probleem kunnen zien.
“Het is soms riskant voor het bedrijfsleven om met ons samen te werken,” zei Iky. “[Sometimes] de cliënten kennen en ondersteunen. Als ze dat niet doen, vermelden we het niet. We doen ons best om ervoor te zorgen dat dit ons werk niet beïnvloedt.”
Verstoringen van het werk zijn onvermijdelijk, zei Iky. Hij studeerde af aan de Islamitische Universiteit van Gaza (IUG), slechts twee maanden voordat de oorlog begon, en bracht de eerste vijf maanden van de Israëlische aanval door met het evacueren naar steden waarvan hem en zijn familie werd verteld dat ze veilig zouden zijn voor luchtaanvallen. Een van die steden, Al-Zahra, stortte om hem heen ineen.
‘Ze hebben de hele stad verwoest’, zei hij. “Vierentwintig gebouwen stortten voor onze ogen in. Voor mijn familie was het een zware nacht.”
Gedurende die paar maanden concentreerden Iky en zijn gezin zich op het simpelweg in leven blijven. Opnieuw beginnen met zijn bedrijf was het verste waar hij aan dacht. Maar nu werkt hij, net als Adel, vanuit Hope Hub. Hij heeft momenteel twee klanten via Upwork waarvoor hij marketing doet.
Het is gevaarlijk om de tenten te verlaten waar veel freelancers schuilen. Het is vaak niet te zeggen wanneer en waar de bommen zullen worden gedropt, of er zal worden beschoten of op een andere manier zullen worden aangevallen. Maar voor Iky is het beter dan te blijven wachten tot de volgende bom afgaat.
‘Ik besloot weer online te gaan,’ zei Iky. “Toen ik weer aan het werk ging, werd mijn psychische gezondheid beter. Thuisblijven en niets doen, niet doen waar je van houdt, het kost meer dan alleen mijn spieren. Ik werk liever en riskeer mijn leven om te werken dan thuis te blijven.”
Voor veel klanten is het ‘business as usual’, ongeacht de moeilijkheden van de arbeiders die in de Gazastrook leven onder bombardementen. Een potentiële klant vroeg Iky of hij het prettig zou vinden om voor een Israëlische organisatie te werken. Hij vertelde hen dat hij dat niet zou doen. Ze besloten hem niet in dienst te nemen. Anderen bieden weinig flexibiliteit rond de deadlines die ze stellen voor Iky’s projecten.
“Sommigen van hen bevinden zich in het buitenland en begrijpen de strijd die wij voeren niet”, zei Iky.
De freelancers moeten om de beurt hun laptop opladen, in een poging niet te veel elektriciteit te verbruiken. Een uur opladen van zijn laptop levert Iky vier tot vijf uur werk op. Als de elektriciteit uitvalt, probeert hij zijn klanten updates te sturen via WhatsApp of gaat hij naar een nabijgelegen café en betaalt hij voor internet.
Zelfs als ze erin slagen om te werken, hebben veel freelancers moeite om toegang te krijgen tot hun inkomsten. Bankfilialen en geldautomaten zijn vernietigd, PayPal is gestopt met het verlenen van diensten aan alle Palestijnen in de bezette gebieden en wisselkantoren rekenen een vergoeding van 15 tot 30%, afhankelijk van de vraag. Iky, een van de weinige gelukkigen met een bankrekening, kiest er vaak voor om te wachten met het opnemen van geld om te voorkomen dat hij exorbitante kosten moet betalen.
Onstabiel internet en luchtaanvallen
Iky is een van de ruim 1.300 freelancers en studenten die de flexibele werkplekken van Hope Hub in Gaza, Egypte en nu Libanon hebben gebruikt sinds Salah Ahmad, afkomstig uit Gaza, en zijn medeoprichter Fady Issawi het initiatief in januari 2024 lanceerden. – Sindsdien zijn er werkruimtes geopend, Hope Hub was de eerste die tijdens de oorlog operationeel werd en is nog steeds een van de weinige die gratis te gebruiken is. Vanwege de beperkte middelen verdeelt Hope Hub de dag in vier getimede diensten: de eerste voor thuiswerkers, de tweede twee voor freelancers en de laatste voor studenten.
Ahmad werkte minstens sinds 2020 met freelancers toen hij zijn eerste co-workingruimte opende, waar mentorschap en training werd aangeboden aan externe werknemers in samenwerking met internationale universiteiten en organisaties. Maar hij werd, net als honderdduizenden andere Palestijnen, na 7 oktober gedwongen zijn leven en zijn dromen achter zich te laten. Het gebouw waarin ooit zijn bijna 1.022 vierkante meter grote werkruimte was gehuisvest, werd twee keer getroffen door luchtaanvallen, zei hij, waarbij het bedrijf dat hij en zijn team hadden opgebouwd volledig verwoest werd. Video’s van het kantoor voor en na de stakingen tonen puin en gebroken glas waar ooit strakke en moderne vergaderzalen en cafés stonden. Ahmad werd vier keer ontheemd voordat hij uiteindelijk Rafah bereikte, waarvan hem en anderen werd verteld dat het een veilig gebied zou zijn.
Het was daar, in het vluchtelingenkamp Tal al-Sultan, dat hij Hope Hub oprichtte met vijf mensen die vanuit een tent werkten. Hij wilde mensen helpen hun bedrijf opnieuw op te starten of op zijn minst iets te vinden om hun tijd mee te vullen en het geluid van drones die om hen heen zoemden te overstemmen.
“Veel mensen hebben het gevoel dat het heel moeilijk is om niets te doen en gewoon te wachten in een gebied dat elke minuut wordt gebombardeerd. Je wacht gewoon tot je doodgaat in de volgende bom”, zei hij. “Maar we proberen te overleven.”
Hij en Issawi begonnen geld in te zamelen om Hope Hub uit te breiden. Ze zochten naar de meest kosteneffectieve manieren om in zo’n lastige situatie elektriciteit te leveren. Ze huurden een voormalig café en kochten zonnepanelen, tafels en stoelen. Toegang tot internet was moeilijker te beheren. De belangrijkste telecomprovider van Palestina, Paltel, was op dat moment niet operationeel. De kantoren en 80% van de 500 zendmasten waren verwoest. Ahmad vertrouwde aanvankelijk op een draadloze verbinding van een lokale provider gericht op internationale hulporganisaties in Gaza. Het was duur en ingewikkeld, zei hij.
“Het werd destijds niet aangemoedigd om internet aan te bieden aan initiatieven of individuen, omdat internetnetwerken het doelwit waren [by Israel]”, zei hij.
Na drie maanden afhankelijk te zijn geweest van onstabiel draadloos internet en verschillende gesprekken met het Palestijnse Ministerie van Communicatie en Digitale Economie, kon Ahmad hogesnelheidsinternetlijnen van Paltel beveiligen. Hope Hub opende in april een tweede locatie in Deir Al Balah en in mei een derde in Khan Younis. Eind mei begon Israël echter met zijn invasie in het aangewezen veilige gebied Rafah. Het café waar de oorspronkelijke Hope Hub-locatie was gevestigd, werd verwoest en Ahmad werd opnieuw geëvacueerd.
“We konden onze apparatuur met minimale verliezen verplaatsen, maar de [cafe] De eigenaar is alles kwijt”, zei hij.
Op de Hope Hub-locaties die nog steeds bestaan, blijft de elektriciteit beperkt en kan de internetverbinding, hoewel sneller dan de meeste andere beschikbare apparaten in Gaza, nog steeds instabiel zijn. Met de winter in aantocht zullen de zonnepanelen die Hope Hub van stroom voorzien minder betrouwbaar zijn.
‘Mijn recht als student is om mijn studie af te ronden’
Othman Shbier zou vorig jaar afstuderen met een graad in computerwetenschappen aan de IUG. Maar de lessen werden maandenlang opgeschort. Nu loopt hij elke dag twee uur om bij Hope Hub te komen, waar hij online lessen volgt. Dichter bij waar hij woont, is er geen plek waar hij zijn studie kan afmaken.
“Het is de enige keuze die ik heb”, zei Shbier. ‘Ik moet dit doen omdat we geld nodig hebben. We leven in een ramp met hoge prijzen. We moeten voor onszelf de kost verdienen. We moeten doorgaan met het bereiken van onze levensdoelen. Het leven stopt niet voor ons. Het leven stopte niet bij oorlog. Het leven moet doorgaan.”
Er zijn veel gebieden waar helemaal geen co-workingruimtes zijn. Daar wenden studenten zich tot internetcafés of kruipen rond wat zij ‘straatinternet’ noemen – een geïmproviseerde hotspot midden op straat waarvoor ze per uur betalen. Ze zitten buiten en lopen het risico doelwit te worden, terwijl ze hun opdrachten afmaken of online colleges bekijken.
Verwant: ‘Ik moest weg’: de Amerikaanse militaire officieren die de status van gewetensbezwaarde aanvroegen boven Gaza
Shbier heeft meer vragen dan antwoorden. Hij weet niet wanneer hij zal kunnen afstuderen. Hij weet niet of hij zal worden aangevallen terwijl hij naar Hope Hub loopt. Hij weet niet of hij na zijn afstuderen nog een baan zal kunnen vinden. Maar hij weet dat hij moet afstuderen om een baan te krijgen. Hoewel hij verschillende stages heeft gelopen, zijn lokale organisaties die datawetenschappers zoals hij nodig hebben, niet bereid iemand zonder diploma in dienst te nemen.
Andere studenten in Gaza worden met dezelfde obstakels geconfronteerd. Aya Esam zit in haar laatste jaar tandheelkunde. Maar als student moeten zij en haar klasgenoten eerst clinics afronden voordat ze kunnen afstuderen. Ze weten niet wanneer het voor de universiteit veilig genoeg zal zijn om persoonlijke trainingen te geven of wanneer ze Gaza kunnen verlaten om de trainingen elders af te ronden.
“Het is moeilijk om een grote dromer te zijn in Gaza,” zei Esam. “Dit is mijn recht als mens in dit leven om mijn studie af te ronden. Vroeger had ik een droom over mijn toekomst.”
Voor de toekomstige generatie computerwetenschappers, artsen en freelancers zijn de ambities vervangen door zorgen over waar ze hun volgende maaltijd zullen krijgen, zei Adel. Voor veel van de vijftig studenten die zich in de onderwijstent verzamelen die zij heeft opgezet, is Engels leren een kwestie van overleven. Ze willen mensen in het buitenland kunnen aanspreken om voedsel te sturen of geld te doneren, zei ze. Toch geeft ze niet op.
“Ondanks alles, WallaIk blijf manieren vinden om hoop en veerkracht te inspireren, niet alleen voor mezelf, maar ook voor de gemeenschap om me heen”, zei Adel. “We zullen de wereld leren wat veerkracht betekent.”
